
Trong chúng ta ít nhiều cũng đã từng tiếp xúc, thưởng thức rượu vang nhưng mấy ai biết được về nguồn gốc hình thành, phát triển của loại rượu này và ngày càng thịnh hành tại thị trường Việt Nam. Xwine sẽ chia sẻ thông tin này đến với bạn đọc trong bài viết dưới đây.
Lịch sử rượu vang kéo dài hàng ngàn năm gắn liền với nông nghiệp, ẩm thực, và văn minh loài người. Bằng chứng khảo cổ sớm nhất cho thấy con người đã làm rượu vang tại Gruzia vào khoảng 6000 năm TCN. Bằng chứng khảo cổ học cũng cho thấy nho thuần hóa đã được trồng vào Thời đại đồ đồng sớm ở Cận Đông, Sumer và Ai Cập từ khoảng thiên niên kỷ thứ ba TCN. Tại Châu Âu, bằng chứng về sản xuất vang được phát hiện ở miền Bắc Hy Lạp có niên đại cách đây khoảng 6500 năm. Nhiều vùng sản xuất vang chính ở Tây Âu ngày nay được thiết lập với các đồn điền của người La Mã và người Phoenicia. Rượu vang vốn đã gắn liền với các nghi lễ trong đời sống cổ xưa. Ở Châu Âu vào thời trung cổ, sau sự suy tàn của Rome và sản xuất rượu vang quy mô công nghiệp để xuất khẩu, Giáo Hội Kitô giáo đã trở thành người ủng hộ nhiệt thành việc dùng rượu vang trong cử hành Thánh lễ Công giáo. Trong khi đó, rượu vang lại bị cấm trong các nền văn hóa Hồi giáo. Việc dùng rượu vang trong các Thánh lễ Kitô đã được chấp nhận rộng rãi, Geber và các nhà hóa học Hồi giáo khác là những người tiên phong trong hoạt động chưng cất rượu vang phục vụ cho mục đích y học hồi giáo, cũng như hoạt động công nghiệp nước hoa. Sản xuất rượu vang dần dần phát triển và rượu vang đã được sử dụng phổ biến từ thế kỷ XV trở đi, ngành làm rượu vang vẫn tồn tại sau đợt dịch bệnh Phylloxera tàn phá vào thập niên 1870 và đến ngày nay đã hình thành các vùng làm rượu vang trên khắp thế giới.

1. LỊCH SỬ BAN ĐẦU
Thông qua một dự án lập bản đồ gen rộng rãi vào năm 2006, tiến sĩ Patrick McGovern và đồng nghiệp đã phân tích hơn 110 loại nho hiện đại, và ông đã thu hẹp để xác định nguồn gốc của chúng bắt nguồn từ một vùng ở Gruzia. Lịch sử rượu vang ban đầu ít được biết đến, có lẽ những nông dân và những người cắt cỏ là những người đầu tiên làm ra đồ uống có cồn từ trái cây dại, gồm các loại nho dại thuộc loài Vitis silvestris, tổ tiên của các loại nho làm rượu vang ngày nay. Việc làm rượu vang đã trở nên dễ dàng hơn khi đồ gốm được phát triển vào cuối thời kỳ đồ đá mới ở vùng Cận Đông vào khoảng 9000 năm trước. Tuy nhiên các loại nho dại lại nhỏ và chua, tại các địa điểm khảo cổ thường tương đối hiếm khi tìm thấy chúng. Như vậy có thể thấy rằng thời đó không có cơ sở của nghề làm rượu vang.
Trong cuốn sách của mình có tựa đề Ancient Wine: The Search for the Origins of Viniculture (tạm dịch Rượu vang cổ: Tìm kiếm nguồn gốc của nghề trồng nho, Princeton: Princeton University Press, 2003), McGovern lập luận rằng việc thuần hóa nho làm rượu vang Á-Âu và việc làm rượu có thể có nguồn gốc từ lãnh thổ ngày nay là Gruzia và lan truyền xuống phía nam từ đó. Các xưởng làm rượu vang cổ nhất được biết đến nằm ở hang “Areni-1” thuộc tỉnh Vayots Dzor, Armenia. Các nhà khảo cổ học đã công bố phát hiện về xưởng làm rượu vang này vào tháng 1 năm 2011, bảy tháng sau khi xưởng giày da thuộc cổ nhất thế giới (xưởng giày Areni-1) được phát hiện trong cùng một hang động. Trong xưởng làm rượu vang trên 6000 năm tuổi, người ta phát hiện mộ máy ép rượu vang, thùng, lọ lên men và ly. Các nhà khảo cổ cũng tìm thấy hạt nho và cây nho thuộc loài Vitis vinifera. Patrick McGovern nhận xét về tầm quan trọng của phát hiện này đã phát biểu: “thực tế rằng việc làm rượu vang đã được phát triển rất tốt vào 4000 năm TCN cho thấy công nghệ này có thể lâu đời hơn nữa.

Các giống nho thuần hóa khá phong phú ở Cận Đông khi thời kỳ đồ đồng sớm bắt đầu, vào khoảng 32000 năm TCN. Ngoài ra còn có bằng chứng rõ ràng khác về việc làm rượu vang ở Sumer và Ai Cập vào thiên niên kỷ thứ 3 TCN. Người Trung Quốc thời cổ đại làm rượu vang từ “các loại nho núi” dại như Vitis thunbergii trong một thời gian, cho đến khi họ mang các hạt giống nho thuần hóa vào Trung Quốc từ Trung Á trong thế kỷ 2.
Hiện nay việc xác định rượu vang được sản xuất đầu tiên và chính xác ở đâu vẫn chưa rõ ràng. Có thể là bất kỳ đâu trong một khu vực rộng lớn trải dài từ Bắc Phi đến Trung/Nam Á, những nơi có nho dại phát triển. Tuy nhiên việc sản xuất rượu vang quy mô lớn đầu tiên phải ở trong vùng mà nho được thuần hóa đầu tiên, đó là ở miền nam Kavkaz và Cận Đông. Nho dại phát triển ở Gruzia, miền bắc Levant, đông nam và ven biển Thổ Nhĩ Kỳ, miền bắc Iran hoặc Armenia.
2. NỀN VĂN MINH PHOENICIA
Người Phoenicia là những người đã tiếp thu những kiến thức làm rượu vang từ các khu vực phía Đông. Thông qua mạng lưới thương mại rộng lớn của mình, người Phoenicia đã mang rượu vang đi khắp nơi, nho và kỹ thuật làm rượu vang nhờ đó đã đi khắp vùng Địa Trung Hải. Người Phoenicia sử dụng vò hai quai một cách rộng rãi để vận chuyển rượu vang và họ cũng đã mang các giống nho quan trọng cho việc phát triển nghề làm rượu vang tới La Mã và Hy Lạp.

3 HY LẠP CỔ ĐẠI
Nhiều nền văn hóa rượu vang hiện đại bắt nguồn từ các hoạt động của người Hy Lạp cổ đại. Hiện nay người ta vẫn chưa biết chính xác nơi xuất hiện rượu vang đầu tiên trên lãnh thổ Hy Lạp, nhưng rượu vang chắc chắn đã được các nền văn hóa Minoan và Mycenae biết đến. Nhiều loại nho trồng ở Hy Lạp ngày nay, trong đó có những giống chỉ có ở Hy Lạp cổ đại, và nhiều giống nho hiện đại tương tự hoặc giống hệt các giống nho vào thời cổ đại. Thật vậy, một loại rượu vang trắng thơm mạnh rất phổ biến ở Hy Lạp ngày nay có tên Retsina, người ta tin rằng loại rượu này khởi đầu khi các bình rượu vang được lót bằng nhựa cây, và nhựa cây đã truyền cho rượu vang một hương vị khác biệt. Bằng chứng từ các địa điểm khảo cổ học ở Hy Lạp là các tàn tích nho có độ tuổi 6500 năm trước, chúng đại diện cho sự xuất hiện sớm nhất của nghề làm rượu vang ở Châu Âu. “Tiệc rượu vang” (me-tu-wo ne-wo) là một lễ hội ở thời kỳ Mycenae để kỷ niệm “tháng rượu vang mới”. Một số nguồn tư liệu cổ đại như của nhà văn La Mã là Pliny the Elder, đã mô tả phương pháp của người Hy Lạp cổ đại là sử dụng một phần thạch cao đã khử nước trước khi lên men, và một số loại vôi sau khi lên men để giảm độ axit của rượu vang. Nhà văn Hy Lạp là Theophrastus đã cung cấp mô tả lâu đời nhất về khía cạnh làm rượu vang của người Hy Lạp.
Thần Dionysus, vị thần Hy Lạp của sự hoan lạc và rượu vang thường được đề cập tới trong các tác phẩm của Homer và Aesop, đôi khi vị thần này còn được gọi là Acratophorus, thần Dionysus được suy tôn là đấng ban rượu vang không pha trộn. Dionysus còn có tên khác là Bacchus và sự mê loạn điên cuồng do Dionysus gây ra được gọi là bakcheia. Trong thần thoại Homeric, rượu vang thường được phục vụ trong các “bát trộn” – đây không phải là cách uống rượu nguyên chất truyền thống – và được gọi là “nước ép của các vị thần”. Homer thường xuyên đề cập tới “biển vang tối” vì dưới bầu trời Hy Lạp màu xanh đậm, biển Aegea khi nhìn từ trên xuống dưới có màu tím của rượu vang. Aristotle đã đề cập đến rượu vang Lemnos, có thể loại nho làm rượu vang này cũng giống như giống nho Lemnió ngày nay, rượu vang Lemnos là loại rượu vang đỏ với hương vị của cây oregano và húng tây. Nếu vậy Lemnió sẽ trở thành giống nho lâu đời nhất vẫn được trồng tới ngày nay.

Rượu vang Hy Lạp đã được biết đến rộng rãi và xuất khẩu trên toàn lưu vực Địa Trung Hải, những chiếc vò hai quai với phong cách và nghệ thuật Hy Lạp đã được tìm thấy khắp khu vực này, những người Hy Lạp có thể liên quan đến sự xuất hiện đầu tiên của rượu vang ở Ai Cập cổ đại. Người Hy Lạp đã giới thiệu rượu vang Vitis vinifera và làm rượu vang ở nhiều thuộc địa của họ ngày nay thuộc Italy, Sicilia, miền nam nước Pháp và Tây Ban Nha.
Trên đây là tổng hợp những kiến thức về lịch sử hình thành và phát triển ngành rượu Vang, chúng tôi sẽ tiếp tục cập nhật trong bài viết sau, các bạn hãy dõi theo nhé!
Để biết thêm thông tin chi tiết về các sản phẩm rượu vang và được tư vấn, xin mời bấm các bạn bấm tại đây!
Nguồn tham khảo: Wikipedia